Ο κύριος νόμος για τη μεταναστευτική πολιτική είναι ο νόμος 1975/1991, «Είσοδος-έξοδος, παραμονή, εργασία, απέλαση αλλοδαπών, διαδικασία αναγνώρισης αλλοδαπών προσφύγων και άλλες διατάξεις». Έχει υποστηριχτεί ότι πολλά σημεία του νόμου αυτού αποτελούν αντιγραφή του παλαιότερου ν. 4310/1929 και, γενικά, τον διακρίνει «αστυνομική λογική». Βασικές αρχές του αποτελούν η απαγόρευση εργασίας, όταν δεν υπάρχει άδεια εργασίας, η απέλαση -ως τιμωρία για τους αλλοδαπούς- και ο περιορισμός των κινήσεων ακόμη και των νόμιμων αλλοδαπών για λόγους «ασφαλείας του κράτους» (άρθρα 14 του ν. 4310 και 26 του ν. 1975). Η έμφαση που δίδεται στην κατασταλτική πολιτική και στον κοινωνικό έλεγχο αντανακλά τη στάση της πολιτείας απέναντι στη μετανάστευση και αναδεικνύει τη βασική φιλοσοφία που είναι «η προσωρινότητα της παραμονής του αλλοδαπού στη χώρα», γεγονός που καθιστά δυσμενή τη θέση του αλλοδαπού και την εξαρτά τόσο από την εργασία του, όσο και από τον εργοδότη του.
Σήμερα, το νομικό καθεστώς για τους αλλοδαπούς διέπεται από τον πιο πρόσφατο Νόμο 2910/2001 µε τίτλο «Είσοδος και παραμονή αλλοδαπών στην Ελληνική Επικράτεια. Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας µε πολιτογράφηση και άλλες διατάξεις», που αντικατέστησε το Νόμο 1975/1991. Ο Νόμος 2910/2001, αν και κινείται στα ίδια πλαίσια µε τον προγενέστερο, επιχειρεί την αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης, περιλαμβάνοντας διατάξεις σχετικά µε:
α) τις γενικές προϋποθέσεις εισόδου και παραμονής αλλοδαπών,
β) την είσοδο αλλοδαπών για λόγους σπουδών,
γ) την είσοδο και παραμονή αλλοδαπών για την παροχή εξαρτημένης εργασίας,
δ) την άσκηση ανεξάρτητης οικονομικής δραστηριότητας καθώς και
ε) την οικογενειακή συνένωση αλλοδαπών, νόμιμα εγκατεστημένων στη χώρα.
Άλλες διατάξεις αφορούν τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των αλλοδαπών, τη δυνατότητα πρόσβασης των ανήλικων αλλοδαπών στην εκπαίδευση, καθώς και τις διαδικασίες κτήσης της ελληνικής ιθαγένειας µε πολιτογράφηση.
Σημαντικό μέρος του νόμου 2910/2001 αναφέρεται στους περιορισμούς-ανάκληση άδειας και παραμονής και στις απελάσεις των ανεπιθύμητων αλλοδαπών. Σχετικά με τους «μη νόμιμα εισερχόμενους αλλοδαπούς» στη χώρα προβλέπονται και πάλι αυστηρές πειθαρχικές κυρώσεις, ποινές, απελάσεις κ.λπ. Εισήγαγε μικρές αλλαγές και νεωτερισμούς σε θέματα της μεταναστευτικής πολιτικής. Θεσμοθετήθηκε η μεταβίβαση των αρμοδιοτήτων στο Υπουργείο Εσωτερικών από το Υπουργείο Δημόσιας Τάξης, ενώ παραχωρείται στους δήμους η εξουσία για την έκδοση αδειών εργασίας και διαμονής. Περιλαμβάνει, επίσης, μια δεύτερη ευκαιρία νομιμοποίησης των παράνομα εγκατεστημένων, γεγονός που αποσκοπεί στον περιορισμό της παράνομης μετανάστευσης και στη μείωση των εισροών, ενώ προβλέπει ενίσχυση της αστυνόμευσης των συνόρων και αυστηρότερο εσωτερικό έλεγχο. Λόγω της ύπαρξης διαφορετικών κατηγοριών μεταναστών (νόμιμοι και παράνομοι οικονομικοί μετανάστες, παλιννοστούντες ομογενείς και πρόσφυγες), θα πρέπει να επισημανθεί ότι δεν μπορεί να εφαρμοστεί ένας ενιαίος τρόπος ρύθμισης των ζητημάτων σχετικά με τους αλλοδαπούς.
Γίνεται σαφής διαχωρισμός μεταξύ προσφύγων και οικονομικών μεταναστών. Το πλαίσιο της μεταναστευτικής πολιτικής για τους πρόσφυγες ορίζεται από τα άρθρα 24 και 25 του Ν. 1975/1991, όπως αυτά συμπληρώθηκαν από τα άρθρα 1 και 2 του Ν. 2452/1996 σε συμφωνία µε τις διεθνείς συμβάσεις για το καθεστώς των προσφύγων. Έτσι, οι χαρακτηρισμένοι ως πρόσφυγες απολαμβάνουν αυξημένα προνόμια σε σχέση µε τους λοιπούς αλλοδαπούς (παροχή άμεσων μέτρων βοήθειας και προστασίας, εθελοντικός επαναπατρισμός, έκδοση ταξιδιωτικού εγγράφου, δικαίωμα επανασύνδεσης µε τις οικογένειές τους μετά το χαρακτηρισμό, προτεραιότητα στο δικαίωμα εργασίας κ.λπ.).
Για τους παλιννοστούντες ομογενείς Ποντίους και τους Βορειοηπειρώτες ισχύει ευνοϊκότερο καθεστώς. Αυτοί αποκτούν άδεια παραμονής και εργασίας καθώς και την ελληνική ιθαγένεια χωρίς ιδιαίτερες διατυπώσεις, αν αποδείξουν ότι έχουν ελληνική καταγωγή.
Επιστροφή στο "Θεσμικό πλαίσιο για μετανάστες & παλιννοστούντες"
Μετάβαση στην "Κεντρική σελίδα"
